zaterdag 29 juli 2017

Wie, wat, waar: Winkeltjes Lindenlaan - Esdoornlaan


Speurder, de speurhond van Groenegraf.nl
Vandaag is een nieuwe uitzending in de rubriek Wie, Wat, Waar? bij RTV Baarn gestart. De rubriek is een samenwerking met Stichting Groenegraf.nl. U kent inmiddels onze speurhond "Speurneus". Tijdens de uitzending van de rubriek Wie, Wat, Waar? graaft Speurneus telkens een foto van Groengraf.nl op. Wij hopen dan dat de kijkers van RTV Baarn en de volgers van Groenegraf.nl de vragen die we hebben over de foto kunnen beantwoorden.




Deze foto is gemaakt in 1920 op de hoek van de Lindenlaan en de Esdoornlaan (of Eschdoornlaan zoals vermeld is op het straatnaambordje) in Baarn.
Op het linker pandje is een reclamebord te zien: Bernsen's koffie en thee. De winkel was niet van Bernsen, maar dit is een reclamebord van de Hilversumse fabriek Bernsen, die koffie en thee fabriceerde. De winkel was van G. (Gerrit?) Lammerse.
Op de ruit van het rechter pandje ziet u "Coiffeur" staan. Hier was kapper Willem Jansen gevestigd. Willem Jansen is de vader van kapper Ton Jansen die later zijn kapperszaak aan de Eemnesserweg had,

Voor de winkels staan drie personen en een hond. We willen graag weten wie de personen zijn. Was dat kapper Jansen en zijn echtgenote Antonia Maria Woerdenbach en een kind?

Wat we precies willen weten leest u op onze site via deze link, of bekijkt u op RTV Baarn. De uitzending blijft ook te zien op onze site via deze link. Op die plek kunt u gelijk ook uw reacties plaatsen.

We zijn heel erg benieuwd of u ons kunt helpen!




De uitzendingen van RTV Baarn zijn te zien via het digitale pakket van Ziggo op kanaal 42 of via de stream op www.rtvbaarn.nlYouTube en Facebook

Ook via Xs4all en Telfort met de witte afstandsbediening op kanaal 626 en via XMS, Edutel, Fiber.nl, Stipte, Lybrandt en Telfort met de zwarte afstandsbediening op kanaal 2125.

Op onze site is deze rubriek te volgen via www.groengraf.nl/wiewatwaar

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter

Geïnspireerd geraakt door onze oud Baarn-verhalen?
Kom in actie en deel ook uw herinneringen op Groenegraf.nl.

donderdag 27 juli 2017

75 jaar kapsalon Veldhuysen in 1998

Begin september in 1998 ontving mevrouw Veldhuysen eigenaresse van de gelijknamige kapsalon en parfumerie een felicitatiebrief van de Kamer van Koophandel te Amersfoort. In deze brief werd zij eraan herinnerd dat beide zaken zowel de kapsalon als parfumerie 75 jaar gevestigd zijn in Baarn. Nadat de brief voldoende op haar was ingewerkt was er reden genoeg voor mevrouw Veldhuysen daar toch maar eens stil bij te staan. Men kan toch beide jubilea niet zomaar ongemerkt aan zich voorbij laten gaan. Al is een van Baarns succesvolle zakenvrouw, nog lang geen 75 jaar, toch weet zij zich nog heel veel te herinneren. Deels uit eigen herinnering, deels van schoonpapa Willem Veldhuysen Sr. en wijlen echtgenoot Theo.

Geschiedenis

Het interieur van Willen Veldhuysen in 1923
de kapsalon van Willem in 1923 in de Nieuwstraat
Het begon allemaal met Willem Veldhuysen Sr. Hij startte in september 1923 zijn eerste kapsalon in de Nieuwstraat op nummer 19, waarna hij even domicilie koos in de Hoofdstraat in het pand van Makelaar Harry Hak, omdat ook zijn vrouw haar zakelijke besognes had. In datzelfde pand in de Hoofdstraat werd Theo Veldhuysen op 9 april 1938 geboren. In 1940 verhuisde de kapsalon weer terug naar het oude vertrouwde pand in de Nieuwstraat. Kapper Veldhuysen sr, was binnen Baarn een bekende figuur. Menig notabel nam plaats in een van zijn kappersstoelen. Want was het bij Veldhuysen niet zo dat iedere vaste klant zijn eigen persoonlijke laatje had? Met daarin zijn eigen scheergerei, kwast en dergelijke. Deze persoonlijke attributen kwamen pas dan tevoorschijn als de klant zich aandiende. Ook per fiets trok hij er zondags op uit om menig Baarnaar thuis te scheren. Bekend was hij om wat destijds in de mode was: 'slag' in het haar te leggen. Zelfs zijn jongste zoon Theo moest eraan geloven. Die werd als kleine jongen op de stoof gezet en moest helpen inzepen. Daar kwam gelukkig voor Theo een einde aan, want in de jaren zestig trad hij in de voetsporen van papa en ging zelf een opleiding volgen bij de destijds bekende school van Anton Spieckenagel in Duitsland, daarbij financieel gesteund door de heer Wijsmuller (die van de rederij). De jonge Veldhuysen ronde deze opleiding met succes af. Het inzepen was verleden tijd. Het werd nu tijd om zelf de schaar ter hand te nemen. Theo werkte nog een aantal jaren met pa in de zaak. In die tijd ontmoette hij zijn vrouw, die ook liefde voor uiterlijk schoon bleek te hebben. Het jonge paar trouwde in het jaar 1962. In datzelfde jaar werd dan ook door het nieuwe echtpaar het (kat pers) pand gekocht en professorisch opgeknapt. Dat was het begin van de dameskapsalon.

Door het overlijden van Theo's vader werden de plannen veranderd. Een kapster werd in dienst genomen. De kapster kapte de dame en Theo nam het herengedeelte voor zijn rekening. Vanaf die tijd konden zowel de man als de vrouw terecht bij de kapsalon. Het bleek een succesformule te zijn, want al snel moest er worden verbouwd en uitgebreid. De kapsalon werd daardoor een stuk groter. Een heuse dames-en herensalon kreeg gestalte, wat in die tijd heel wat voeten in de aarde had. Het knippen voor de heren - op afspraak ontstond. Om de klanten niet voor het hoofd te stoten, maakten ze daar hele enquêtes voor. Ook zijn jonge echtgenote moest de helpende hand toesteken. In eerste instantie als gastvrouw. Maar dat was echter van korte duur. Al snel breidden haar taken zich uit. Ook zij moest eraan geloven en maakte zich in korte tijd het kappersvak eigen. Intussen diende de lange haarmode van de heren zich aan, waardoor de herensalon terugliep. De Beatletijd brak immers aan. En vanwege dat lang haar ging men minder vaak naar de kapper.

Winkeltje

Plannen voor een winkeltje begonnen. Een klein pijpenlaatje herrees. In het pijpenlaatje werd o.a. Brut Aftershave verkocht. In heel Baarn was bekend, dat wilde men het merk Brut hebben, men het kon kopen bij kapsalon Veldhuysen. Ook zullen velen van u het zich wel kunnen herinneren dat in de jaren zestig de 'pruiken cultus' zich aandiende. Er waren dames bij die er maar liefst vier of vijf pruiken op na hielden. Ook hier kwam kapsalon Veldhuysen aan tegemoet. Ze werden op grote schaal in het 'pijpenlaatje' verkocht. Maar ook op het gebied van het opkappen van pruiken draaide de kapsalon haar handen niet voor om.

Winkeliersvereniging,

Nou wil het in die tijd, dat de winkels in Baarn veelal werden gedreven door enthousiaste mensen. Mevrouw Veldhuysen weet het zich allemaal nog te herinneren. Eerste voorzitter aan het roer van de Centrum Winkeliers was. Herman Egberts, de kapper en later kaasboer Peter de Waayer. Zijn agenda bestond uit de achterkant van een sigarendoos. Theo Veldhuysen werd bestuurslid. In die periode werd de 'Bawito' (Baarnse huishoudbeurs) gehouden. Die zes dagen duurde. En wel van 6 t/m 12 oktober 1969. De opening verrichtte Burgemeester Van Beeck Calkoen. De beurs trok maar liefst 7722 bezoekers!

Nieuwe plannen

Er ontstonden weer nieuwe plannen. De winkel werd weer groter. De achterwoning moest worden opgeofferd. De achterwoning werd verruild voor bovenwoning. De kapsalons werden wederom gemoderniseerd en dat had weer tot gevolg dat er meer kapsters in dienst kwamen. Er kwam een nieuwe winkelpui met etalages. De etalages werden ingericht door Etalageburo Beerbaum, met zeer fraaie resultaten. De merken Nina Rici, Chanel en Guerlain deden hun intrede. Met al deze vernieuwingen kwamen ook nieuwe eisen op het gebied van vakmanschap. Mevrouw Veldhuysen behaalde haar diploma's A & B Schoonheidsverzorging. Adviezen behandelingen volgden elkaar op. Wederom groeide de kapsalon uit haar jasje. Nu wilde het geval dat in oktober 1974 de 'Minikorf' werd geopend. En misschien raadt u het al. Het echtpaar Veldhuysen begint daar het winkeltje 'Mam'selle Bijoux'. De parfumerie in de Nieuwstraat krijgt de naam 'Parfumique'.

Shows

In mei 1975 stuurt Shiseido kosmetica uit Japan bekoorlijke Japanse specialistes in charmante kimono's naar Baarn. Dat is het tijdstip waarop de eerste shows in Astoria worden gegeven. Kapsels en make-up geheel verzorgd door de Veldhuysens. Weet u het nog? Astoria in de Oranjestraat? Later gevolgd door modeshows bij Stoffenhuis Zeilmaker, waar drie keer per dag mode werd geshowd. Deze stoffenzaak showde de eigengemaakte modellen, zodat men kon zien wat er uit een mooie stofgemaakt kon worden.

Laanstraat

Daar werd eigenlijk al het ei gelegd voor Laanstraat 81. Want toen al vroeg Mevrouw Veldhuysen aan de heer en mevrouw Zeilmaker : Als u ooit weggaat zou ik. .. ? Zo geschiedde. Naast het runnen van de salons en parfumerie door Theo, vindt onder zijn bezielende leiding in 1976 de opening van de Promenade plaats, want inmiddels was Theo al enige tijd voorzitter van de winkeliersvereniging. Op vrijdag 10 september opent Burgemeester Miedema 's avonds om 19.00 uur door het overdragen van fakkels de vernieuwde Promenade. Een feestweek begint. Vele feest weken zullen volgen. Velen zullen zich o.a. de Tirolerfeestweek nog kunnen herinneren. Winkeliers hadden kleding en winkels geheel in Tirolerstijl aangepast. Zo volgden nog vele happenings onder Theo's voorzitterschap. Door zijn plotselinge overlijden in 1990 kwam een einde aan een bevlogen voorzitter. Theo's laatste trots was het planten van de bomen in de Laanstraat.


Parfumerie Veldhuysen

In 1980 komt het bewuste ei uit, dat in 1975 al was gelegd bij de familie Zeilmaker. Er volgt een verhuizing van de parfumerie naar het pand Laanstraat 81.

Een grandioze opening volgde. Die werd bezongen door het gehele 'Laanstraat' middenstandskoor. Ook op Laanstraat 18 zijn de jubileumjaren - twaalf en half jaar - reeds gepasseerd. In die jaren viel de parfumerie vaak in de prijzen vanwege de mooie etalages. Legendarisch is de maquette van Paleis Soestdijk, die nu een plaats heeft gekregen in het Oranje Museum. Ook aan de laatste verbouwing die vorig jaar is gerealiseerd kan men zien, dat hier met smaak te werk is gegaan. Parfumerie Veldhuysen kan met een gerust hart het jaar 2000 ingaan. Er staat een ultramoderne winkel. Helemaal afgestemd op de moderne vrouw en man van nu. De nieuwe winkel is aangepast op het publiek van heden en toekomst. De mooie parfumeriezaak telt maar liefst honderdtwintig vierkante meter ontvangstruimte. Waarbij volgens Mevrouw Veldhuysen vooral opgemerkt mag worden, dat zij zonder haar personeel, dat haar altijd trouw is gebleven, dit prachtige resultaat nooit had kunnen bereiken. Dat geldt zowel voor de parfumerie als voor de kapsalon. Ook alle klanten wil zij bedanken voor het jarenlange vertrouwen. De klanten van parfumerie en kapsalon Veldhuysen zullen niet teleurgesteld worden, want Mevrouw Veldhuysen heeft voor hen nog heel wat in petto. Waren we de ludieke acties al gewend van dit parfumeriehuis er zullen er in deze feesttijd nog vele volgen. Maar ook daarna is het zaak dit parfumhuis goed in de gaten te houden.

 




 
Geplaatst door L.J.A.Bakker



Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter  


Kom in actie en deel ook uw Baarnse herinneringen op Groenegraf.nl




maandag 24 juli 2017

Pelita: een tropisch olielampje en het verdriet van Indië in naoorlogs Baarn. Een verhaal uit 1951

door Ed Vermeulen        


Pelita (gevelsteen met olielampje)
(Coll. Hist. Kring Baerne)
Op 15 augustus vindt in Den Haag nabij het Indisch Monument, gelegen in de Scheveningse bosjes, de officiële landelijke herdenking van de capitulatie van het Japanse leger in het voormalige Nederlands Indië (nu Indonesië) plaats. Ook in Baarn wordt evenals in voorgaande jaren op deze dag een mooie en waardige, door het Comité 4 en 5 Mei Baarn georganiseerde, herdenking gehouden op de vertrouwde plek bij het Bevrijdingsmonument op het Stationsplein.
                               

4-5 mei Monument Baarn, locatie Indiëherdenking (Coll. Groenegraf.nl)
                             
Proklamasi en geweld
Twee dagen na de Japanse capitulatie riep Soekarno, de latere president, de Republik Indonesia uit. Dit gebeuren werd, zoals te verwachten was, breed gedragen door de lokale bevolking en is de geschiedenis ingegaan als de dag van de Proklamasi. Dat hiermee definitief het begin van het einde gemarkeerd werd van een drietal eeuwen Nederlandse koloniale overheersing in de Gordel van Smaragd zal de lezer inmiddels bekend zijn. In oktober 1945 brak de Bersiap periode uit, een heftige en vooral ook bloedige strijd waarin diverse strijdgroepen in de Republik Indonesia zich keerden tegen alles wat hen deed herinneren aan de Nederlandse koloniale overheersing. De Nederlandse autoriteiten, waren met name in de beginperiode niet in staat het eigen gezag te herstellen. De daarop volgende jaren werden gekenmerkt door militair ingrijpen, bij velen bekend als de zog. Politionele acties. Inmiddels spreekt men van een dekolonisatieoorlog. In 1949 viel het doek en werd op 27 december in Amsterdam door Koningin Juliana en de Indonesische premier Mohammed Hatta de soevereiniteitsoverdracht getekend. Plaats van handeling: het paleis op de Dam.

Soevereiniteitsoverdracht: minister-president Drees spreekt,
Koningin Juliana en Indonesische premier
Mohammed Hatta luisteren aandachtig.
 (Foto: Internet)

Opgevangen in andijvielucht
Bovengenoemde ontwikkelingen en gebeurtenissen vormden de basis van een ware, jarenlang durende, volksverhuizing vanuit Nederlands Indië richting Nederland, door sommigen ook wel Patria (vaderland) genoemd.
Patria, Nassaulaan, verzorgingshuis voor Indische ouderen. (Coll. Groenegraf.nl)

Patria, niet te verwarren met het gelijknamige Baarnse verzorgingshuis voor Indische ouderen. Klinkt vertrouwenwekkend en misschien ook wel romantisch, maar de romantiek was voor velen ver te zoeken! Evacués, repatrianten, vluchtelingen, spijtoptanten, KNIL militairen, waaronder een grote groep van Molukse afkomst verlieten, gedwongen door de omstandigheden, de door de oorlogsjaren geteisterde Gordel van Smaragd.

m.s. Sibajak en s.s. Kota Baroe (beide schepen spelen een belangrijke rol in onze familiegeschiedenis)
(Coll. J.G.Nierop, Maritiem Trefpunt Almere)

Een groot aantal Nederlandse en gecharterde buitenlandse passagiers – en omgebouwde vrachtschepen zorgden voor het vervoer. Door de Nederlandse regering en vanuit particulier initiatief in het leven geroepen organisaties, lees: uit de grond gestampt, waren betrokken bij de opvang van deze groepen ontheemden. Een totaal van ruim 300.000 voormalige inwoners van Nederlands Indië trachtten op deze wijze hun plek in de Nederlandse samenleving te vinden. Een niet altijd eenvoudige opgave, waarbij in veel gevallen van een warm welkom zeker geen sprake was. Een mogelijke uitzondering in deze situatie werd gevormd door de in Baarn neergestreken familie Meijering. Via de nu sinds lang vervlogen verhalen van mijn klasgenoot lagere school en toenmalige schoolvriend Ward(je) Meijering herinner ik mij de lotgevallen van zijn familie die zich denk ik in 1948, komend vanuit Nederlands Indië, in Baarn vestigden, eerst op kamers in de Brinkstraat en weer later, in de jaren 1950/51, als de waarschijnlijk eerste bewoners van het nieuwgebouwde huis Kievitstraat 54. Ik heb daar gespeeld en kan u verzekeren dat de afstand van de Laanstraat, waar ik toen woonde, naar deze nieuwbouwbuurt op de Baarnse hei niet onaanzienlijk was. Een verre tocht naar, toen, onbekend terrein.
Kievitstraat in de vijftiger jaren (Coll. HKB)

In min of meer dezelfde tijd kwamen de families Fürste en Punt, waarvan de vaders ex-KNIL militairen waren, in de Kemphaanstraat wonen. Dochters Adri en Els waren klasgenootjes in ondermeer de 5e en 6e  klas. Of hun verhalen verteld en gehoord werden? Mijn herinnering laat me hier in de steek.
5e klas Herv. Lagere School Spoorstraat,
Adri Fürste (4) en Els Punt (28); ikzelf op (15). Locatie: Baarnse Bos, winter 1951/52
(Coll. Ed Vermeulen) 
Opgevangen in Andijvielucht
van Griselda Molemans

Het kan natuurlijk ook zo maar zijn dat ik als (lagere) schooljongen niet echt snapte wat er aan de hand was. Nu weet ik beter. De bekende en uiterst strijdvaardige schrijfster en onderzoeksjournaliste Griselda Molemans doet over deze tijd verslag in het door haar geschreven en in 2014 uitgegeven spraakmakende boek ’Opgevangen in Andijvielucht’. Een opmerkelijke en vooral ook suggestieve titel die niets aan de verbeelding overlaat. Het boek geeft in verschillende hoofdstukken specifieke Baarnse informatie: contractpensions, kindertehuizen, BAVO opvangcentrum voor Indische ouderen, Patria Nassaulaan (nu in Bussum), maar ook Pelita en haar Baarnse connecties komen ruimschoots aan bod.


Stichting Pelita 
Logo Stichting Pelita 
Eén van de hierboven genoemde particuliere initiatieven leidde tot de oprichting van de Stichting Pelita. De datum: 17 november 1947. De intrigerende naam werd ontleend aan een olielampje dat in de tropische nachten vaak langs onverlichte wegen, kampongs en op berghellingen als lichtbaken diende. In de statuten van de stichting staat onder het kopje ’Doel’ ondermeer geschreven: ’De stichting stelt zich ten doel bij te dragen tot de leniging van de zedelijke, maatschappelijke en stoffelijke noden van personen die het slachtoffer  zijn geworden van de oorlog met Japan’. Ook het beschikbaar stellen van goede en verantwoorde woonruimte behoorde tot de kerntaken van Pelita.
Baarn is hierin een van de gemeentes die het verschil maken: de gemeenteraad heeft in samenwerking met Pelita in november 1950 besloten om acht eengezinswoningen, voorzien van woonkamer, zitkamer en keuken, met boven drie slaapkamers en een doucheruimte, in de toen spiksplinternieuwe Gruttostraat te bouwen, de nummers 28 t/m 42. Na een openbare aanbesteding werd de bouw gegund aan de Baarnse aannemer W. van Wilsum. Deze slaagde er in de woningen ongeveer een half jaar na begin van de bouw op te leveren. Als bijzonder kenmerk hebben de woningen een bruinrood gevelsteentje naast de deur met de beeltenis van het eerder genoemde olielampje. In totaal bouwt Pelita in meerdere gemeentes een kleine zeshonderd woningen en flats uit eigen middelen. Als beschermvrouw van de stichting is koningin Juliana haar moeder Wilhelmina op gevolgd.

H.M. Koningin Juliana en burgemeester Mr. F. J. van Beeck Calkoen
 op weg naar Gruttostraat 36   (Coll. Historische Kring Baerne)

Op dinsdag 17 juli 1951 rond drie uur in de middag kwam onze toenmalige vorstin vanuit het nabij gelegen Paleis Soestdijk naar de Gruttostraat om, vergezeld door burgemeester Mr. F.J van Beeck Calkoen, wethouder Ros en gemeentesecretaris Van der Beek en andere hoogwaardigheidsbekleders, waaronder de voorzitter van de Pelita Stichtingsraad Jhr. Ir. H.S. van Lennep en de voorzitter van het Pelitabestuur de heer H. Giel Sr., één van de acht woningen, t.w. no. 36, symbolisch te openen en de eerste bewoners welkom te heten. Mevrouw J. S. Sinninghe Damsté – van Dijl en haar gezin viel deze eer te beurt. In de Baarnsche Courant van vrijdag 20 juli werd hiervan uitvoerig melding gemaakt, waarbij de redacteur zelfs wist te melden dat onze vorstin enige druk op de voordeur moest uitoefenen omdat deze klemde. Aansluitend werd er een kopje thee gedronken. Of daarbij ook Indische snoeperijen geserveerd werden vermeldt de historie niet. Maar een koekje bij de thee zal zondermeer het geval geweest zijn. Na dit uiterst plezierig verlopen bezoek werd de Koningin bij het hek opgewacht door Suze van den Abeelen, die haar een bloemengroet, roze anjers, bracht en vervolgens vergezelde naar haar moeder’s woning op no. 30. Dit gebaar werd gewaardeerd en een allerhartelijkst gesprek volgde. Andere bewoners van het eerste uur waren :
Mevrouw F.J. Strik – van Roosevelt (no. 28), mevrouw J.W.A van den Abeelen – Huijding (no. 30), R. Meima (no. 32), E.J. Veerman (no.34), mevrouw L.J.D. Schuller tot Peursum – Binkhorst (no. 38), mevrouw W.A Veenstra – van Hartingsveldt (no. 40) en mevrouw C.H. Valkenburg - Roelofs (no. 42).

H.M. Koningin Juliana opent onder toeziend
oog van mevrouw Sinninghe Damsté - van Dijl
de deur van No. 36.
(Coll. Historische Kring Baerne)
Het gezelschap passeert  woning No. 30  van mevrouw                                                Op weg naar No. 36                        
J. W. A van den Abeelen - Huijding                                                                                                            
(Coll. Historische Kring Baerne)

Met Suze van den Abeelen                           In gesprek met de familie Van den Abeelen bij No. 30
            op weg naar No. 30                                V.l.n.r  Burg. Van Beeck Calkoen, H.M. Koningin Juliana, 
       (Coll. Historische Kring Baerne)                  Suze van den Abeelen, Jack van den Abeelen (op de rug gezien)
                                                                                               en mevr Van den Abeelen - Huijding  (Coll. Pelita)                                                                                                     


Het verdriet van Indië
Bij zes van de bovengenoemde familienamen was in de adresboeken van toen de ambtelijke toevoeging ’weduwe’ opgenomen, dat hiermee het symbool werd voor het verdriet van Indië, samengebald in de Baarnse Gruttostraat. Het hele dramatische verhaal laat zich lezen bij het raadplegen van het slachtofferregister van de Oorlogsgraven Stichting (O.G.S). Deze stichting is verantwoordelijk voor de aanleg, inrichting en instandhouding van alle Nederlandse oorlogsgraven, waar ter wereld ook, waarbij tegelijkertijd ook de nagedachtenis in ere wordt houden van landgenoten, van wie de laatste rustplaats onbekend is gebleven. Dit alles onder het motto: ’Opdat zij met eere mogen rusten’.

- Frederik Jan Strik: militie sergeant KNIL overleden op 28 -08-1944 in mannenkamp Muntok, laatste rustplaats: ereveld Pandu, Bandung.

Graf Johannes W.A. van den Abeelen, Leuwigajah, Cimahi                      Graf Frederik Jan Strik, Pandu, Bandung           
 (Foto's: OGS)

- Johannes Willem Adolf van den Abeelen: administrateur, overleden 13-07-1944 Tjimahi, laatste rustplaats: ereveld Leuwigajah, Cimahi.
- Jacobus Smede Sinninghe Damsté: militie soldaat KNIL, overleden 26-06-1944;  a/b van het s.s. Harugiku Maru, het vroegere s.s. Van Waerwijck van de Koninklijke Paketvaart-Maatschappij (K.P.M), laatste rustplaats: zeemansgraf. Het schip werd getroffen door 2 torpedo’s gelanceerd vanaf de Britse onderzeeboot HMS Truculent*. Bij deze ramp waren 176 slachtoffers te betreuren, onder hen 113 Nederlanders. Het schip was eerder, op 5 maart  1942, door KPM personeel tot zinken gebracht in de haven van Tandjong Priok, later door de Japanners gelicht en weer in de vaart genomen.

s.s Van Waerwijck (Harugiku Maru)                                                                         s.s. Junyo Maru                     

- Cornelis Hendrik Valkenburg: militiesoldaat KNIL, overleden 18-09-1944, laatste rustplaats : zeemansgraf, a/b van het s.s. Junyo Maru. Het schip was met ongeveer 6500 gevangenen (2300 Nederlandse krijgsgevangenen en 4200 Javaanse dwangarbeiders (romusha’s) onderweg van Tandjong Priok naar de Sumatraanse havenplaats Padang, toen het werd getroffen door twee torpedo’s   afgevuurd door de Britse onderzeeboot HMS Tradewind* Na ongeveer 20 minuten verdween het schip in de golven van de Indische Oceaan, ter hoogte van Benkoelen (Sumatra). Bij deze immense maritieme ramp waren ongeveer 5600 doden te betreuren. De overlevenden, ongeveer 900 in getal, bereikten hun uiteindelijke bestemming: de Sumatra spoorweg, bij velen bekend onder de naam Pakan Baroe spoorweg.
- Louis Jean Desiré Schuller tot Peursum, overleden 16-05-1943 Buitenzorg, Batavia (niet vermeld bij de OGS).
- Willem August Veenstra: KNIL,  overleden 16-05-1943 Tarsao, Thailand,
laatste rustplaats: ereveld Kanchanaburi eveneens in Thailand.

Ook hier geldt: zolang hun namen genoemd worden, zijn zij niet vergeten.
                 
Hier en nu
Het feit dat Pelita ’s, ooit omvangrijke, bouwcontingent al langer geleden is ingevuld en de nog steeds bestaande en inmiddels gerenoveerde huizen met de herinneringsstenen zijn opgenomen in het uitgebreide bestand van de Baarnse woningbouwvereniging Eemland Wonen B.V, laat onverlet dat onze gezamenlijke koloniale geschiedenis, voor wie het wil zien, ook in Baarn, slechts een verhaal- en straatlengte van ons verwijderd is.

Pelitahuizen in Gruttostraat: toen en nu   (Coll. Historische Kring Baerne)
Ook de Stichting Pelita bestaat nog steeds en al decennialang vervult zij een officiële functie bij ondermeer het aanvragen van een uitkering bij de Pensioen- en Uitkeringsraad. Momenteel wordt ook hulp geboden bij het aanvragen van een visum voor Indonesië. Tegelijkertijd heeft de rol van Pelita een sterke verbindende factor gekregen binnen de Indische gemeenschap, door ondermeer het organiseren van sociale en culturele bijeenkomsten, de zogenaamde ’Masoek Sadja’s’ en niet te vergeten de ’Indische eettafels’. Pelita, na zeventig jaar: still going strong, met onveranderd het olielampje als symbool!

Pelitanieuws Juni 2017

Ed Vermeulen (1942)












Ten slotte:
Zoals zoveel stichtingen heeft ook Pelita een Comité van aanbeveling, met daarin illustere namen als Marion Bloem, Adriaan van Dis, Willem Nijholt, Wieteke van Dort, Rocky Tuhuteru en de onlangs overleden Sandra Reemer e.v.a.
Bijzonder om te vermelden is dat in de periode september 2016 - april 2017 in het door de Stichting uitgegeven fraaie blad ’Pelitanieuws’ het verhaal Van Baarn naar Bali is opgenomen met daarin ondermeer informatie over de Baarnse Indische buurt.  

* Dat Japanse schepen met krijgsgevangenen werden getorpedeerd door geallieerde onderzeeboten werd ondermeer veroorzaakt door het feit dat de Japanners de schepen niet uiterlijk hadden gekenmerkt als krijgsgevangenen transportschip (zog. Hellships).

Bronnen:
Archief Historische Kring Baerne
Griselda Molemans -  Opgevangen in Andijvielucht, uitgave Quasar Books 2014
Ir. H. Th. Bakker -  De KPM in oorlogstijd, uitgave 1950
Oorlogsgravenstichting (OGS) – Slachtofferregister
Will Tinnemans -  Indisch Licht, uitgave Stichting Tong Tong november 1997


Dit verhaal verscheen op maandag 24 juli 2017 in de Baarnsche Courant  in de rubriek

  ’Vandaag is morgen alweer gisteren (bruggetjes naar vroeger)’

Deze rubriek is een samenwerking tussen de Historische Kring Baerne en Groenegraf.nl    

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op.
 Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter

Geïnspireerd geraakt door onze oud Baarn-verhalen? 

Kom in actie en deel ook uw herinneringen op Groenegraf.nl.

donderdag 20 juli 2017

Het Bushcraftweekend in Baarn


Regen en kou deren in 2015 de bushcrafters niet
Door Rianneke Mees
BAARN - Stromende regen, hagelbuien en vorst. De 150 bushcrafters die op het negentiende Bushcraftweekend in Baarn waren, kregen het behoorlijk voor hun kiezen. Desondanks vormden de bushcrafters weer een warme gemeenschap.
"Dit is het weerstype dat de meeste onderkoelingen oplevert," stak van Nannike Buvelot meteen van wal bij haar workshop Winter EHBO. ,,Het is nat, koud en er staat wind. Onderkoeling ontstaat echt niet alleen bij sneeuw en vorst." Workshops volgen, dat betekent vaak staand of zittend luisteren naar uitleg en daarna zelf aan de slag gaan. De workshop Winter EHBO begon daarom met een soort tikkertje, zodat de deelnemers niet al te koud werden. Ze leerden ook vooral elkaar in de gaten te houden; je lippen verraden veel, en dan gaat het niet alleen om de kleur. ,,Probeer maar eens 'Liesje leerde Lotje lopen langs de lange lindenlaan' te zeggen als je het koud hebt." Natuurlijk ontbrak de uitleg over het nut van laagjes kleding niet, maar ook doorgewinterde bushcrafters leerden hier wat nieuws: paracetamol verwijdt de bloedvaten, en dat geeft meer warmteverlies. Bij pijn is Ibuprofen dus beter. Bloedverlies betekent ook warmteverlies en sneeuw kun je juist ook gebruiken om een wal te maken, zodat je uit de wind zit.

Wie warm wil blijven, doet er goed aan om de basisvaardigheden van bushcraft goed onder de knie te krijgen. Gelukkig waren er ook deze keer weer de 'klassiekers' onder de workshops, zoals de workshops vuurboog, omgaan met en bijl en tarptentjes bouwen. En je hoeft niet altijd een dure kachel of brander aan te schaffen om warm te blijven, leerden Stefan Belmans en Florian hun publiek tijdens de workshop Kampcomfort. Zij bouwden kachels en branders van IKEA-bestekbakjes en van wasmachineonderdelen. ,,Daklozen in alle steden van de wereld gebruiken afval om branders van te maken." Een leeg blik schoensmeer kan dienen als verzamelplek voor restjes kaarsvet. ,,Al het geld dat je met zulke zelfgemaakte dingen bespaart, kun je beter besteden aan een goed mes en een goede bijl," besloten zij.




Een goed mes was ook één van de eerste zaken die genoemd werden in de workshop 'Planning van een onbedoelde reis' van Tom Zoomer. Maar deze workshop ging verder dan het maken van een lijstje met dingen die je beslist moet meenemen als je hals-over-kop te voet je huis moet verlaten in een oorlogssituatie. Want behalve spullen neem je ook mensen mee, die ieder hun eigen kwaliteiten en zwakheden inbrengen. ,,Aan een toneelspeler heb je misschien net zoveel als aan iemand die aan vechtsport doet. Iedereen kan een groepsleider zijn op het terrein waar hij of zij goed in is."








Speciale gast Peter Friebel van de Zweedse bushcraftschool Varavild was voor het eerst op het Bushcraftweekend. Hij gaf maar liefst vier workshops. Twee daarvan hadden een spelkarakter, waarbij deelnemers onder meer geblinddoekt door het bos gingen. Peter noemt zichzelf een spirital survivalist en een naturalist. Wie de serie Dual survival op Discovery Channel kent, zal in hem een Cody herkennen. Bushcrafters die bekend zijn met het werk van Tom Brown jr, voelden meteen aan wat Peter bedoelde tijdens zijn workshops Holistic tracking en Sign aware. Peter probeert zijn cursisten 'naturvaken' bij te brengen, wat het best te vertalen is met natuurbewustzijn en -opmerkzaamheid.







Dat deed hij onder meer met de oefening 'small world'. Deelnemers moesten eerst tien minuten staand naar een afgebakend stuk grond kijken, vervolgens tien minuten liggend op de grond, daarna tien minuten gehurkt en daarna weer staand. De uitkomst van deze oefening was dat je veel scherper kon zien de tweede keer dat je staand naar hetzelfde stuk grond keek. ,,Niet je ogen worden beter, maar je haalt hiermee een paar filters en blokkades weg, zodat je je meer bewust bent." Deze verscherpte blik kwam vervolgens goed van pas bij het zoeken naar sporen. Deelnemers moesten elkaars sporen leren herkennen en volgen. En natuurlijk is het dan leuk om te kijken of de ander doorheeft dat je achteruit liep bij het sporen maken.




Zoals altijd waren er weer een hoop bekende gezichten. Naar een Bushcraftweekend kom je immers ook voor de gezelligheid. Maar ook nieuwelingen ontbraken niet. Koen Bakker uit Beestserzwaag bijvoorbeeld kende bij aankomst niemand, maar vond prima aansluiting. Hij nam direct ook zijn twee dochters Zara (8) en Emma (10) mee, wat beste opmerkelijk is, want meestal gaan vaders eerst 'verkennen' of het ook wat voor hun kinderen zou zijn. Maar Emma en Zara bleken net als de andere bushcraftkinderen prima bestand tegen regen en kou.


Behalve nieuwe deelnemers waren er ook aardig wat nieuwe workshopgevers deze negentiende editie van het Bushcraftweekend. Geneeskundige en schrijver van het boek 'Oersterk'Richard de Leth deelde zijn kennis over de invloed van voedsel op je lichaam, Jerome Paques en Bram Oosterbroek lieten zien dat je ook in de winter voedsel uit de natuur kunt halen en Hasse Mees (11) liet met haar workshop Dot painting zien dat ook kinderen een workshop kunnen geven. Bushcraft blijkt steeds meer mensen aan te spreken. En dan deert de regen en kou niet.

De foto's zijn gemaakt door Vincent Bosch (eerste), Jacqueline Raaijmakers en Rianneke Mees (laatste)

 Geplaatst door L.J.A.Bakker


Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter  


Kom in actie en deel ook uw Baarnse herinneringen op Groenegraf.nl