door Ed Vermeulen
 |
| De Weg van het Licht (foto: Gerard Adolfse) |
Deftig klinkende omschrijvingen
van zaken die in mijn en zeer waarschijnlijk ook in uw leven een belangrijke
rol spelen. In dit verhaal noem ik een aantal van deze tradities zoals het (bloemen)defilé
bij Paleis Soestdijk, de rondgang door Baarn in de Kerstnacht van het
muziekcorps van het Leger des Heils, het treintje in de etalage van Boekhandel
Den Boer als teken van het naderende Sinterklaasfeest, de Kerstbijeenkomsten op
de Lagere School en op Het Baarnsch Lyceum (we spraken van een Kerstwijding),
de 1940-45 herdenking bij het monument van mijn zeevaartschool Kweekschool voor
de Zeevaart in Amsterdam, de Kerstkist aan boord van Nederlandse koopvaardijschepen,
de 4 mei herdenking bij het Monument op het Stationsplein en de Indiëherdenking
op 15 augustus.
Maar denkt u ook
aan het jaarlijks optuigen van de kerstboom en het aansteken van de kaarsjes (ooit
echte!). Zelfs meer aardse zaken als oliebollen op oudejaarsavond, uitwaaien op
het strand op nieuwjaarsdag en nasi-met-sate eten op 13 december, de dag na
Ouwe Sunderklaas, bij Piet van Paviljoen 28 op Texel, in de jaren tachtig van
de vorige eeuw kunnen onderdeel van de familietradities worden.
 |
| Tradities in beeld |
Soms denk ik wel
eens dat het leven uit louter tradities bestaat en misschien is dat ook wel zo.
De beleving zal van persoon tot persoon verschillen en kan sterk wisselend
zijn, afhankelijk van hoe u in het leven staat of, ook niet onbelangrijk, waar
en bij wie ooit uw wieg heeft gestaan.
Een bijzonder
weetje is dat tradities sinds 2012 officieel zijn erkend als een nieuwe tak van
erfgoed. Ook door Nederland werd toen het UNESCO Verdrag ter Bescherming van
het Immaterieel Erfgoed ondertekend. In aanmerking komen tradities die zo
belangrijk worden gevonden dat ze niet verloren mogen gaan. Per land wordt een
zogenaamde nationale inventaris samengesteld. Tot de meest recente toevoegingen
aan de Nederlandse lijst behoren de Indische Rijsttafel en het op Texel
gevierde Ouwe Sunderklaas (Ouwe Sunder) op 12 december en de, eveneens Texelse,
Meierblis op 30 april.
 |
| Indische Rijsttafel Ouwe Sunderklaas Meierblis |
De Weg van het Licht
Sommige tradities gingen,
ingehaald door de tijd, verloren: het Defilé bij het Paleis en muzikale
Kerstnachtroute van het Leger des Heils. Weer anderen bleven, stevig geworteld in ons Baarnse leven.
Er ontstonden ook nieuwe. De kerststallenroute ’De Weg
van het Licht’ is er zo een. Dit jaar al voor de twintigste keer! Over
deze kerststallenroute, inmiddels opgenomen in de eregalerij van Baarnse
tradities, sprak ik met de Baarnse Jacqueline van den Eshof-Ansinger de bevlogen
en enthousiaste initiatiefneemster. Zij vertelde hoe zij in december 1994, nu
meer dan twintig jaar geleden, bij het zien van een grote kerststal op
een plein in het stadje Malmédy in de Belgische Ardennen hiertoe werd geïnspireerd.
Malmédy, onlosmakelijk verbonden met de Tweede Wereldoorlog en het
Ardennenoffensief in de barre winter van 1944-1945.
 |
| Malmédy, bron van inspiratie |
Haar idee was het
om in het oude deel van Baarn een route te organiseren langs in tuinen
opgestelde kerststallen. Dit alles onder de
naam ’De Weg van het Licht’
In den beginne
Met Kerstmis
vieren christenen over de gehele wereld de geboorte van Jezus nu ruim
tweeduizend jaar geleden in Bethlehem.
De heilige Franciscus van Assisi, Italië, begon voor het eerst met het
uitbeelden van een levende kerststal in een bos bij het stadje Greccio in het
jaar 1223. Het zou het begin worden van
een mooie en vooral bijzondere Europese traditie.
 |
| Assisi Franciscus van Assisi Greccio |
Vanaf dit moment
begon de verspreiding van de Kerststal en tegelijkertijd haar zegetocht door
Europa om uiteindelijk ook in Baarn een vaste plek te verwerven.
 |
| Kerststallen op de route (Foto's: Gerard Adolfse) |
De Weg van het Licht
Vanaf 18 december 2015 tot en met 6 januari 2016 staan in meer dan honderd Baarnse
tuinen, goed zichtbaar vanaf de openbare weg, bijzondere en sfeervol verlichte
kerststallen en andere kersttaferelen opgesteld. De stallen worden, nieuw dit
jaar, aangegeven met een duidelijk zichtbare witte, op een stok bevestigde,
ster en zijn tot elf uur ’s avonds verlicht. De verscheidenheid is groot: veel traditionele,
maar ook meer eigentijdse modern gestileerde stallen, stallen van Lego, Nijntje,
en ook stallen ’met een knipoog’ en wandkleden. De fantasie van de deelnemers
aan de route staat garant voor veel sfeervol kijkplezier, waarbij het goed is
om te weten dat het merendeel van de stallen door de deelnemers zelf gemaakt
zijn. Bij iedere stal hangt aan het hek een Routekaartje. Ook buiten de ’officiële’ route staan in zesentwintig
tuinen mooie kerststallen opgesteld. Een bezoek hieraan is ook zeker de moeite meer dan waard.
 |
| Kerststallen op de route (Foto's: Gerard Adolfse) |
Bovendien doen dit
in dit jubileumjaar ook een dertigtal winkeliers in de Laanstraat en
Brinkstraat mee. Ook zij zijn herkenbaar aan een witte ster in de etalage. Daarbij is er een puzzeltocht gemaakt, waarvan de
benodigde letters en cijfers te vinden zijn op een flink aantal sterren. In de
loop der jaren heeft de route door een grote stroom aan publicaties in de
landelijke pers nationale bekendheid gekregen en een trouwe schare kijkers aan
zich weten te binden. Zelfs vanuit Duitsland en België weet men de weg naar de
Baarnse kerststallenroute te vinden.
Vind uw weg
De Kerststallenroute
begint in de Faas Eliaslaan, waar u naast de vertrouwde stallen een
opmerkelijke nieuwkomer zult aantreffen. In de voormalige Villa Cuba, nu Villa
Elias, staat een prachtige stal opgesteld.
 |
| Kerstsfeer op de Faas Eliaslaan (Foto's: Nancy Nieuwenhuis) |
Vervolgens loopt
de route langs de Heilige Nicolaaskerk in de Kerkstraat via de Dalweg en
Eemnesserweg naar Hoog Baarn, in totaal een ongeveer vier kilometer lange en mooie wandeling door winters Baarn! De stal in de Heilige Nicolaaskerk is in verband
met de openingstijden van het kerkgebouw niet alle dagen te bezichtigen.
 |
| Heilige Nicolaaskerk |
De kerk zelf is
echter in elk geval wel grotendeels op eerste en tweede Kerstdag (25 en 26
december) open tot ongeveer vier uur in de middag. Op de eerste Kerstdag om half vier ‘s middags vindt in de kerk het traditionele ‘Kindje wiegen’ plaats waarbij kinderen verkleed als Jozef, Maria, herder of engel naar de stal
komen waarbij liedjes gezongen en verhalen verteld worden. Bij het huis rechts
achter de Heilige Nicolaaskerk kunt u ook genieten van een prachtige kerststal.
 |
| Kindje wiegen in een Noord-Brabantse R.K. Kerk |
Laat de kinderen…
Onze oudste
kleinkinderen zijn in 1996 geboren, meisjes, inmiddels jongedames, op wie wij
de eerste jaren van hun jonge leven hebben gepast. De kerststallenroute was
toen, weliswaar aanzienlijk korter dan nu, een jaarlijks terugkerend onderdeel
van de oppasdag! Steeds meer kinderen weten niet goed wat de gedachte achter Kerstmis
is en wat er gevierd wordt. De Kerststallenroute biedt naast een mooie winterse
wandeling aan ouders ook de mogelijkheid om de oorsprong van het Kerstverhaal te
vertellen en te duiden. Wat de leeftijd van uw (klein)kinderen ook is, een
kennismaking met de ’De Weg van het Licht’
zal ook hen aanspreken en inspireren.
 |
| Kerststallen op de route (Foto's: Gerard Adolfse) |
Zo wijd de wereld strekt
U vindt wereldwijd
stallen in allerlei stijlen van Griekenland tot Ierland en van Finland tot
Spanje, maar ook door geheel Zuid Amerika. Ik herinner mij de kerststal in het
zeemanshuis ’Stella Maris’ (Sterre
der Zee) in Buenos Aires, Argentinië waar ik in mijn jaren op zee in de
jaren zestig van de vorige eeuw wel eens aanlegde. De eerlijkheid gebiedt me
echter te zeggen dat ik in die jaren meer oog had voor de Maria achter de bar
dan die in de stal. Bijzonder ook is dat in Spanje en dan met name in de regio
Catalonië rond Barcelona een specifieke traditie
in ere wordt gehouden: de Caganer
Catalan, het Poeperdje, een man
op zijn hurken die aan het poepen is! Deze figuur is over het algemeen aan de
achterkant van de kerststal verstopt.
 |
| Caganer Catalan |
Zijn behoefte wordt
gezien als het symbool van de vruchtbaarheid der aarde. Een teken van geluk omdat het de aarde
bemest en een goede oogst voor het komende jaar zeker stelt. Een gewoonte ontstaan in de 18e eeuw. Ook in
de Baarnse kerststallenroute heeft de Caganer
een plekje gekregen. Weet u hem te vinden?
Ten slotte
Welke weg u ook bewandelt in uw leven: het
pad der rechtvaardigen dat is als de morgenglans of uw eigen boulevard of
broken dreams, de weg van het licht is toch de allermooiste. Wat je ook doet, waar je ook bent, Kerst
kan en moet altijd gevierd worden! Goed Kerstfeest gewenst.
 |
| Foto: Gerard Adolfse |
Met dank aan :
Mevrouw Jacqueline
van den Eshof- Ansinger
Informatie over
alle te bezichtigen stallen, routebeschrijving en puzzeltocht vindt u vanaf 10
december op de website www.wegvanhetlicht.nl.
In de donkere uren kan het meenemen van een zaklampje handig zijn. Maar
uiteraard voldoet ook het licht van smartphone of tablet. Woont u in Baarn op
de route en wilt u (eventueel ook buiten de route) zelf een bijdrage leveren
aan deze mooie Baarnse traditie? U kunt uw belangstelling kenbaar maken aan mevrouw
J. van den Eshof-Ansinger (tel. 035 5417622) of via het mailadres: kerststallenroute@ansinger.nl
De
kerststallenroute wordt mede mogelijk gemaakt door: Repro Baarn, Hubo Seure
Baarn, Nieuw Baarnsche School (NBS), Winkeliersvereniging ’Centrum Baarn’ en de
Gebr. Zwanikken (Houtbewerking & schilderwerken), Soest.
Ed Vermeulen (1942)
Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter
