De zin en de onzin van digitaliseren

door Eric van der Ent

Sinclair ZX Spectrum

Stichting Groenegraf.nl bestaat bij gratie van digitalisering. Oude documenten, oud beeldmateriaal en oude verhalen en gegevens omzetten in nullen en enen. Documenten en oude foto's scannen we, gegevens stoppen we in digitale databases en oude verhalen plaatsen we in ons weblog op internet, maar je kunt je afvragen of dat allemaal wel zin heeft.

Dat klinkt allemaal wel een beetje negatief, dat realiseer ik me. Digitaliseren is aan de orde van de dag, en dat is maar goed ook. door dat digitaliseren wordt het steeds eenvoudiger om gegevens en beeldmateriaal te delen met de rest van de wereld. Het hele wereldwijde web kan alleen maar bestaan omdat mensen digitaliseren. Als dat digitale materiaal bewaren we op harde schijven en andere opslagmedia. We denken dan dat we dat op die manier voor eeuwig kunnen bewaren, maar niets is minder waar.

Als we gaan trouwen geven we een fotograaf de opdracht om die dag op de gevoelig plaat vast te leggen. Grote kans dat die fotograaf een digitaal fototoestel gebruikt. Handig, want die foto's kunnen we dan mooi digitaal delen, maar willen we die foto's voor de eeuwigheid bewaren, maak er dan maar beter mooie papieren afdrukken van. Doet u dat niet, dan is de kans groot dat een volgende generatie die foto's nooit te zien zal krijgen. Klinkt gek he? Toch is het waar. Ik waarschuw u!

Het was in 1982 dat ik mijn eerste computertje aanschafte: Een Sinclair ZX Spectrum met een 3,5 MHz processor en maar liefst 16 kB intern werkgeheugen. Ik was de koning te rijk! Een computer, dat had bijna niemand nog. Zelfs in bedrijven waren computers nog niet ingeburgerd. En ik had er één, een hele echte Home Computer.
De ZX Spectrum was niet meer dan een klein toetsenbordje met rubberen toetsen. Dat toetsenbordje sloot je aan op de televisie en voilà, aan het werk. Programmatjes maken in de programmeertaal BASIC. Ik kan me zelfs het eerste programmatje herinneren dat ik schreef. Dat ging als volgt:

10 PRINT "Eric van der Ent"

20 GOTO 10

Als ik dan het commando "RUN" gaf dan werd het hele televisiescherm gevuld met mijn naam. Het programmatje was immers en oneindige lus.

Voor de jongere generatie: dit was een cassetterecorder.
Tevens geschikt voor het afspelen van muziek

Later schreef ik ook wel wat ingewikkeldere programma's maar laat ik eerlijk zijn, het stelde allemaal niet zoveel voor. Bovendien was alles weer verdwenen op het moment dat ik de computer uitzette. Een harde schijf bestond nog niet, dus opslaan kon niet. Helemaal waar is dat niet, want je kon een cassetterecorder aansluiten op de computer. De computer speelde dan van die vreemde pieptoontjes af, u kent ze nog wel uit de begin van het internet-tijdperk. Datzelfde geluid hoorde u als u met uw telefoonlijn verbinding maakte met het wereldwijde web. De opgenomen geluidjes kon je weer afspelen met de cassetterecorder en zo het programma weer in de ZX Spectrum laden. Oh wonder!

Een cassettebandje, naast geluids-
drager ook geschikt voor data-opslag.

Die cassettebandjes met programma's voor op de ZX Spectrum heb ik nog steeds liggen, maar.... en nu kom ik weer op het op het onderwerp waarmee ik dit verhaal begon, ik heb er niets meer aan. Ten eerste heb ik die computer niet meer. Er zijn natuurlijk nog wel verzamelaars die zo'n apparaat hebben, maar het is niet zo dat je het gewoon via marktplaats weer kunt kopen. Zelfs als ik nog aan zo'n computertje kom, dan is het niet mogelijk om het aan te sluiten op de huidige generaties televisies. Ik moet dus ook een oude beeldbuis kopen. Ook dat is te doen, maar dan hebben we nog het probleem van de cassettebandjes. Wie heeft er nog een cassetterecorder? Ook bijna niemand meer. Bovendien zijn die cassettebandjes met die programma's ook alweer 33 jaar oud. De kans is groot dat de opnames kwalitatief zodanig slecht zijn geworden dat de computer de opnames niet meer begrijpt. Weg informatie dus.

Ik hoor u denken dat dat logisch is en dat zoiets met de moderne apparatuur niet zal gebeuren. Mis! Dat gebeurt ook met de huidige generatie computers. De techniek verandert steeds. Herinnert u zich nog de 'Floppy Disc'? Of de 3,5 inch disc? Die zijn op de huidige computers niet meer te gebruiken. Opgeslagen gegevens op harde schijven zijn toch veilig opgeslagen? Nee hoor, ook die harde schijven worden na ongeveer 10 jaar slechter. en wie garandeert dat die harde schijven nog aan te sluiten zijn op toekomstige generaties computers? Niemand! Probeert u eens een Word-documentje dat gemaakt is met de eerste versie van Word te openen met een huidige versie van Microsoft Word. Nee hoor, dat kan niet. Als we historisch materiaal willen bewaren voor toekomstige generaties, dan heeft het digitaliseren niet veel zin. De kans dat we de oude papieren documenten en foto's over 100 jaar nog kunnen bekijken is veel groter dan al dat digitale materiaal.

Heeft digitaliseren dan helemaal geen zin? Natuurlijk wel. Informatie wordt daardoor veel gemakkelijker toegankelijk en vindbaar. Complete archieven zijn vanaf de luie stoel thuis te doorzoeken. Prachtig toch? Maar we moeten niet denken dat we het originele materiaal niet meer nodig hebben, want al dat gedigitaliseerde materiaal zal over enkele decennia onbruikbaar zijn geworden, dat garandeer ik u! Ondertussen blijven wij van Stichting Groenegraf.nl lekker digitaliseren. Dan kunnen we het mooi met u delen!

Eric van der Ent

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter