zaterdag 18 oktober 2014

Waarom familie Van Diermen uit Baarn eigenlijk geen Van Diermen heet

Het gehucht Diermen bij Putten. Hier komt de achternaam
Van Diermen vandaan.
In Baarn zijn nog steeds veel personen met de achternaam Van Diermen te vinden. Logisch, in onze buurgemeente Bunschoten-Spakenburg is Van Diermen één van de meest voorkomende achternamen. Dat klopt, maar over die tak wil ik het nu niet hebben. Veel 'Van Diermens' in Baarn stammen helemaal niet van die Bunschoter tak af. Tenminste, ik heb de connectie (nog) niet kunnen vinden. Sterker nog, de tak Van Diermen waar ik het over wil hebben, heet eigenlijk onterecht Van Diermen. Eigenlijk hadden ze die naam nooit moeten krijgen. Het is een vreemd verhaal, maar ik leg u straks uit hoe dat zit.

De oorsprong van de achternaam Van Diermen vinden we in het gehucht Diermen, tussen Putten en Nijkerk. Er zijn verschillende takken Van Diermen, waarvan onderling niet is aangetoond dat ze gelinkt zijn aan elkaar. Eén overeenkomst hebben ze allemaal, oorspronkelijk komen al die takken uit de buurtschap Diermen, ook de Bunschoter tak en ook de tak waar ik het over heb.



Gijsje en mijn opoe Gradje van Diermen,
twee zussen in het buurtje Santvoort
Mijn overgrootmoeder was Gerharda (Gradje) van Diermen (1887-1989), echtgenote van Teunis Koenen (1882-1973). Teunis is geboren in Bunschoten. Gradje werd, ook al doet haar achternaam anders vermoeden, niet in Bunschoten, maar in Soest geboren. Ik wil even doorschakelen naar Gradje's oma, Gerritje van Diermen (1828-1901). Deze Gerritje is de naamgeefster van heel veel 'Van Diermens' in Baarn.
Gerritje van Diermen werd op 24 mei 1828 in Hoogland geboren als dochter van Aalbert van Diermen en Jannetje Lukassen uit Hoevelaken. Het verhaal gaat dat Gerritje op jonge leeftijd als dienstbode ging werken bij een molenaar in Ede. De naam van die molenaar was Willem van de Hoef (1787-1874). Ik heb helaas niet kunnen ontdekken op welke molen deze Willem gewerkt heeft. Vlakbij Ede waren de molens "De Hoop" en de "Walderveensemolen" in Lunteren te vinden, maar Willem van de Hoef staat niet te boek als eigenaar van één van die molens. Wel is hij te vinden als landbouwer op de "Kleine-Voort" onder Lunteren. Mogelijk heeft Willem als knecht op één van de molens gewerkt.


Maar goed, terug naar het verhaal. Willem van de Hoef was getrouwd met Neeltje de Bie (ca. 1791-1866). Gerritje kwam dus als dienstmeid in dienst en woonde daar ook in. Neeltje de Bie kon geen kinderen krijgen, maar voor dat probleem werd een oplossing gevonden. Willem van de Hoef verwekte maar liefst twaalf kinderen bij Gerritje van Diermen. Hij kon de kinderen echter zelf niet erkennen. Hij was immers getrouwd met Neeltje de Bie. Alle kinderen kregen dus de achternaam van Gerritje: Van Diermen.

Molen 'De Hoop' en de 'Walderveensemolen' in Lunteren. Heeft Willem van de Hoef in één van deze molens gewerkt?

Je zou zeggen dat dit voor spanningen zou zorgen tussen Willem van de Hoef en Neeltje de Bie. Als je echtgenoot twaalf kinderen bij de dienstbode verwekt, dan zal dat voor echtgenote Neeltje toch niet gemakkelijk te accepteren zijn geweest toch? Niets is echter minder waar. Uit alles blijkt dat Neeltje de Bie volledig achter het verwekken van buitenechtelijke kinderen stond. In die tijd toch wel iets bijzonders. Dat zal in de buurt toch voor de nodige roddels gezorgd hebben? In 1863 laten Willem en Neeltje een testament opstellen. Beiden testeren Gerritje van Diermen als hun universele erfgename. Mocht Gerritje eerder overlijden dan het echtpaar Van de Hoef, dan gaat de erfenis naar haar natuurlijke kinderen.

Neeltje de Bie overleed in 1866. Een jaar later trouwt Willem van de Hoef met Gerritje van Diermen, de moeder van zijn kinderen. In 1874 overlijdt ook Willem van de Hoef. De oudste kinderen zijn dan al volwassen, maar er zijn ook nog jongere kinderen in huis. De jongste dochter is op dat moment nog maar acht jaar oud.
De kinderen verspreiden zich later vooral in het midden van het land, veel van de kinderen vestigen zich in Baarn en zorgen daar bovendien voor veel nageslacht.

U begrijpt nu dat deze tak Van Diermen eigenlijk Van de Hoef zou moeten heten, naar Willem van de Hoef.

De kinderen van Gerritje van Diermen zijn:

Jannigje van Diermen (1848-?)
Willem van Diermen (1849-1901)
Pieter van Diermen (1850-1870)
Aleida Wilhelmina van Diermen (1852-1913)
Aalbertus van Diermen (1853-1884)
Gerardus van Diermen (1855-1937)
Marinus van Diermen (1857-1871)
Cornelis van Diermen (1859-1946) (mijn betovergrootvader)
Jannetje van Diermen (1861-1879)
Janus van Diermen (1863-1944)
Hermanus van Diermen (1865-1950)
Gerritje van Diermen (1866-1953)

Ik wil u graag een paar van deze kinderen kort voorstellen.


Gerardus van Diermen en echtgenote Geertruida van Rouwendaal
Midden Ben van Diermen met links zijn
echtgenote in het badhuis aan de Acacialaan
Gerardus van Diermen, geboren 21 mei 1855 in Ede is één van de kinderen die in Baarn is gaan wonen. Hij trouwde in 1880 in Soest met Geertruida van Rouwendaal. Wat een prachtige foto is dit. Geertruida met haar voeten op een stoofje. In zo'n stoofje werden vaak gloeiende kooltjes gelegd zodat de voeten warm bleven. Gerardus met zijn mooie ringbaard en zijn zondagse pak. Lachen op een foto, dat deed men toen nog niet.
Het valt mij op dat aan de wand twee afbeeldingen van molens hangen. Staat daar misschien de molen van Willem van de Hoef op afgebeeld? Wie zal het zeggen.
Hermanus van Diermen in het Nederlands Elftal
Eén van hun kinderen was Hermanus (Manus) van Diermen (1852-1934). Manus was een groot voetballer die het zelfs tot het Nederlands Elftal geschopt heeft. Klik hier om het verhaal over Manus van Diermen te lezen. Ook Ben van Diermen (1924-2004) kon goed voetballen. Hij was een bekend gezicht bij BVV Baarn. En als u hem daar niet van kent, dan kent u hem wel als badmeester in het badhuis aan de Acacialaan.



Cornelis van Diermen (1859-1946) met links kleindochter
Neeltje Koenen en rechts haar zus Grietje Goenen.
De tweede Van Diermen die ik u wil voorstellen is Cornelis van Diermen. Hij werd geboren op 18 mei 1859 in Ede en ook hij vestigde zich in Baarn. Hij kwam te wonen in de Elisabethstraat in het wijkje Santvoort in Baarn. Van die straat bestaat nog maar een klein stukje en dat heet Populierenlaan. Cornelis trouwde met de Nijkerkse Neeltje van de Biezen, bijgenaamd ‘Lollepotje’, naar het hoedje dat ze altijd droeg.  Uit het huwelijk werden maar liefst twaalf kinderen geboren, waaronder mijn overgrootmoeder Gradje. De kinderen en kleinkinderen van dit echtpaar bleven vooral in hetzelfde buurtje wonen, zelfs nadat de buurt gesaneerd werd en straten als Goudenregenlaan, Elzenlaan en Essenlaan verschenen. Nog steeds wonen er veel afstammelingen van Cornelis en Neeltje in dat buurtje. Een zus van Gradje, Gijsje trouwde met Roelof Keppel, de schoorsteenveger.  Een broer van Gradje werd ook een bekend gezicht in Baarn: Cornelis van Diermen, echtgenoot van Alida van Klingeren. Dat echtpaar stond beter bekend als Aal en Kees Muus. Op de hierbij afgebeelde foto ziet u de oude Cornelis met twee kleinkinderen. Rechts is mijn oma Grietje Koenen, die later met Willem de Ruiter trouwde. Links staat haar zus Neeltje Koenen, zij trouwde met Geurt van de Veen en vestigde zich in Soest. Beide meisjes zijn inmiddels ook alweer overleden.

Janus van Diermen met zijn echtgenote Jacoba Hendrika van den Elskamp

De laatste zoon van Gerritje die ik wil voorstellen is Janus van Diermen, geboren op 26 april 1863 in Ede. Hij trouwde met Jacoba Hendrika van den Elskamp uit Ede. Janus kwam niet naar Baarn, maar bleef in Lunteren wonen. Hij was een bijzonder figuur in Lunteren.  Jac. Gazenbeek schreef over hem in zijn boeken Vrijbuiters van de Veluwe. Janus kon pijn wegnemen, een gave die later door een dochter van hem is overgenomen. Hij was een geducht stroper; hij kon, bij wijze van spreken, sneller een konijn slachten dan dat je met je ogen kon knipperen. Zijn zoon Adriaan kon dat trouwens ook.
Aangezien Janus elke struik en boom in het bos en op de hei kende kwam een of andere hotemetoot op het idee om Janus aan te stellen als jachtopziener(!) Nou, daarmee had je de kat wel op het spek gebonden, want toen had Janus vrij spel. Wat zal hij in z'n vuistje gelachen hebben. Rustig konijnen vangen en er nog voor worden betaald ook.
Janus van Diermen

Zoon Adriaan had voor de geboorte van zijn zoon aan zijn vader moeten beloven, dat als er een jongen geboren zou worden, het kind naar hem, dus Janus, vernoemd zou worden.
Nu wil het geval dat de andere grootvader, Gosen Riezebos, in 's Gravenzande (vlakbij De Lier Janus Jr. werd geboren) een drukkerij bezat. Het lag dus voor de hand dat daar de geboortekaartjes zouden worden gedrukt.
Grootvader Gosen vond de naam Janus maar helemaal niks en zette, al of niet met medeweten van de ouders, op het kaartje dat het kind Jan heette. Toen oude Janus dat kaartje onder ogen kreeg ontplofte hij. Hij was niet woedend, hij was ziedend en door het dolle heen. De jonge vader werd op het matje geroepen (dat zal wel schriftelijk zijn gebeurd), maar die bezwoer zijn vader dat het kind met de naam Janus geregistreerd was. De oude Janus geloofde er geen barst van. Hij ging een, voor die tijd, wereldreis maken. Hij kocht van zijn spaarcentjes een treinkaartje en vertrok spoorslags met de trein en bus naar De Lier om zich met eigen ogen van te overtuigen dat het kind als Janus geregistreerd was. Zo'n figuur was dat.
Zo, nu heeft u een beetje geschiedenis over de Baarnse familie Van Diermen, de familie die eigenlijk 'Van de Hoef' zou moeten heten.












Eric van der Ent

Vragen, opmerkingen of tips? Neem gerust contact op. Uiteraard kunt u groenegraf.nl ook volgen op Facebook en Twitter